สี่หูห้าตาคืออะไร เปิดตำนานความเชื่อโบราณ ช่วยเสริมดวงเรื่องใดบ้าง

สี่หูห้าตา หรือแมงสี่หูห้าตา เป็นตำนานเรื่องเล่าสืบต่อกันมาแต่โบราณของทางภาคเหนือ นอกจากนี้หลายคนเชื่อว่าแมงสี่หูห้าตาเป็นเทพที่จะดลบันดาลให้โชคลาภ ไทยรัฐออนไลน์ชวนทำความรู้จัก สี่หูห้าตา ที่มาเป็นอย่างไร ช่วยเสริมดวงเรื่องใดบ้าง

ตามคัมภีร์ใบลาน “ธัมม์สี่หูห้าตา” ของวัดแช่ช้าง ต.แช่ช้าง อ.สันกำแพง จ.เชียงใหม่ ระบุไว้ว่า ณ เมืองพันธุมติ มีท้าวพันธุมติผู้เป็นกษัตริย์ปกครองเมืองอยู่ พร้อมมเหสี 7 พระองค์

บริเวณทางเหนือของเมืองมีครอบครัวสองสามีภรรยาผู้ยากจน อาศัยอยู่กับลูกชาย เมื่ออายุ 7 ปี มารดาเสียชีวิตลง 4 ปีต่อมา บิดาเสียชีวิตตามไป โดยได้สั่งเสียไว้ว่า เมื่อตนเองตาย ให้นำร่างไปฝังไว้ใกล้กับกระท่อม และเมื่อศีรษะหลุดให้นำมาบูชาทุกเช้าเย็นเมื่อครบอายุ 16 ปี ให้ลากศีรษะไปยังเมืองพันธุมติ หากศีรษะไปติดอยู่ที่ใด ให้ทำเป็นกับดักสัตว์แทน ลูกชายจึงได้ทำตามที่บิดาสั่งเสียไว้

เช้าวันต่อมา ลูกชายกลับไปดูบริเวณกับดักอีกครั้ง พบว่ามีสัตว์ใหญ่หน้าตาคล้ายหมี มีหู 4 หู ตา 4 ตา ติดกับดักอยู่ จึงนำกลับมาบ้านด้วย เมื่อฟ้าเริ่มมืด จึงได้ก่อไฟ แต่สะเก็ดไฟนั้นกระเด็นออกไป แมงสี่หูห้าตากินสะเก็ดไฟนั้นทันที พอรุ่งสางตื่นมาพบว่า แมงสี่หูห้าตาอุจจาระออกมาเป็นทองคำแทน 

ต่อมาท้าวพันธุมติมีราชธิดาองค์หนึ่งหน้าตาสะสวย เป็นที่หมายปองของกษัตริย์เมืองอื่นๆ จนลำบากใจ จึงตั้งเงื่อนไขไว้ว่าหากสามารถสร้างรางน้ำทองคำ ตั้งแต่เมืองของตนมาจนถึงวังของราชธิดาได้ก็จะยกราชธิดาให้ เมื่อเรื่องถึงหูชายหนุ่ม จึงได้นำทองคำสร้างรางน้ำได้สำเร็จ จนท้าวพันธุมติยกราชธิดาให้

ท้าวพันธุมติเกิดความประหลาดใจ จึงถามถึงที่มาของทองคำ และให้บุตรเขยนำตัวแมงสี่หูห้าตาเข้ามายังพระราชวัง ระหว่างนั้นแมงสี่หูห้าตาตื่นตกใจผู้คน จึงวิ่งหนีเข้าไปในถ้ำ ท้าวพันธุมติวิ่งตามไปในทันที แต่ถ้ำถล่มลงจึงปิดทางเข้าไว้

ในถ้ำมีเพียงรูเล็กๆ สำหรับมองออกไปด้านนอกเท่านั้น ท้าวพันธุมติคิดว่าตนเองจะต้องเสียชีวิตลงเป็นแน่ จึงสั่งให้พระมเหสีทั้ง 7 คน มาหาตนและขอให้เปิดผ้าถุงให้ดูเป็นครั้งสุดท้าย พระมเหสีทั้ง 6 คน เกิดความอาย มีเพียงองค์ที่ 7 เท่านั้นที่ยอมเปิดให้ดูเพราะความเห็นใจ ขณะนั้นเองหินที่ปิดถ้ำอยู่ก็หัวเราะออกมา จนทำให้ปากถ้ำระเบิด ท้าวพันธุมติจึงรอด

เรื่องราวเหล่านี้กลายเป็นเรื่องเล่าที่เล่าสืบต่อกันมา จนมีการสร้างรูปปั้นไว้ที่วัดดอยถ้ำเขาควาย อ.เมือง จ.เชียงราย หรือที่รู้จักกันในชื่อ “สี่หูห้าตา เชียงราย”

ตามตำนานของครูบาเจ้าชัยยะวงศาพัฒนาได้เชื่อมโยงกับหลักความเชื่อทางพุทธศาสนา คือ หู 4 หู สื่อถึงพรหมวิหาร 4 ตา 5 ตา สื่อถึงศีล 5 ส่วนการกินสะเก็ดไฟแล้วอุจจาระเป็นทองคำ สื่อความถึงความอดทนต่อกิเลส เพื่อให้ประสบผลสำเร็จ กลายเป็นคติเตือนใจให้กับพุทธศาสนิกชนในการดำเนินชีวิตประจำวัน

ชื่อเสียงของแมงสี่หูห้าตากลายเป็นที่รู้จักมาขึ้น ต่อมามีการปั้นรูปแมงสี่หูห้าตาไว้ในหลายๆ พื้นที่ โดยล่าสุด อ.สุบิน นะหน้าทอง ผู้ก่อตั้งมูลนิธิสุบินนิมิต ได้สร้างรูปปั้นแมงสี่หูห้าตา ขนาด 24 เมตร ไว้ที่มูลนิธิสุบินนิมิต ต.หนองเพรางาย อ.ไทรน้อย จ.นนทบุรี กลายเป็นอีกหนึ่งจุดให้ผู้ที่เคารพนับถือทั้งชาวไทยและชาวต่างชาติมาไหว้ขอพร

คำว่า “แมง” ใช้เป็นคำนำหน้าสัตว์ตัวเล็กๆ รวมถึงใช้เป็นคำนำหน้าสัตว์ใหญ่ในเชิงตลกขบขัน ส่วน 4 หู 5 ตา นั้นมาจากลักษณะที่ปรากฏ คือ มีขนยาวสีดำ ลำตัวอ้วนป้อมคล้ายหมี จุดเด่นคือ มีหู 4 หู และตา 5 ตา

ตามความเชื่อของผู้ที่เคารพบูชา เชื่อว่าแมงสี่หูห้าตามีพุทธคุณช่วยเรื่องโชคลาภและเงินทอง ส่วนใหญ่มักมาขอให้เงินทองไหลมาเทมา ทำมาค้าขายรุ่งเรืองยิ่งขึ้น ในระยะเวลาต่อมาจึงมีการนำไปสร้างเป็นวัตถุมงคลเพื่อบูชาร่วมด้วย โดยนิยมท่องคาถาบูชาสี่หูห้าตา ดังนี้

“นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ” (3 จบ)
“พุทโธ อยู่หลัง พุทธัง อยู่หน้า ตัวข้า อยู่กลาง เวเวสิ ระตะนัง ปุระโต อาสิ มหาลาโภ ภะวันตุเม อิติปิโส ภควา เงินทองไหลมา อิติปิโส ภควา เงินคำไหลมา อิติปิโส ภควา เงินทองและเงินคำไหลมา เทมา หาข้าพเจ้าเสมอ”

“สาธุ อหัง นะมามิ พระอินทร์ อากาเสจะ พุทธทิปังกะโร นะโมพุทธายะอิอะระณัง อะระหัง กุสะลาธัมมา สัมมาสัมพุทโธ ทุสะนะโส นะโมพุทธายะ พระโสนามะ ยักโข เมตตามหาลาภา ปิยังมะมะ ทันตะ ปริวาสะโภ วาสุนี หะเต โนหตุ ชัยยะมังคลานิ”

ปัจจุบันมีรูปปั้นองค์สี่หูห้าตาหลายสำนัก สามารถเดินทางไปกราบไหว้ขอพรตามสะดวก เช่น 

• องค์สี่หูห้าตา วัดดอยถ้ำเขาควาย อ.เมือง จ.เชียงราย
• องค์สี่หูห้าตา วัดธรรมชัยมงคล-ทุ่งละคร อ.แม่แตง จ.เชียงใหม่
• องค์สี่หูห้าตา ครูบาบุญยัง ปุญญังกโร วัดห้วยน้ำอุ่น อ.ลี้ จ.ลำพูน
• องค์สี่หูห้าตา อ.ดอยสะเก็ด จ.เชียงใหม่
• องค์สี่หูห้าตา ต.หนองเพรางาย อ.ไทรน้อย จ.นนทบุรี
• องค์สี่หูห้าตา วัดป่าสักคำ ต.ท่าวังทอง อ.เมือง จ.พะเยา

องค์สี่หูห้าตาเป็นความเชื่อส่วนบุคคล นอกจากในด้านตำนานและความเชื่อ ปัจจุบันยังมีการนำสี่หูห้าตามาสร้างสรรค์เป็นสื่อรูปแบบใหม่ เช่น แมงสี่หูห้าตา ตัวละครเรื่อง พิภพหิมพานต์ มาสคอตแมงสี่หูห้าตา ของงานกีฬาแห่งชาติ “เชียงรายเกมส์” พ.ศ. 2561 ร่วมด้วย

ที่มาภาพ : istock และสำนักส่งเสริมศิลปวัฒนธรรมและล้านนาสร้างสรรค์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่